Daha önceki yazılarımızda da belirttiğimiz üzre sermayenin geçirdiği değişimle alakalı olarak sendikacılığın geleneksel örgütleniş tarzı yer yer yetersiz kalmakta, bu yetersizlik de günden güne sendikaların güçsüzleşmesine yol açmaktadır. Yeni örgütlenme imkanlarının bulunduğu alanlarda sendikalar geleneksel ve büyük ölçüde bürokratlaşmış tarzlarıyla alanlardaki işçilerle iletişime geçmekte ve bu işçileri sendikalaşmada önemli sorunlar yaşamaktadırlar.
Sermayenin taşeronlaşma ve sözleşmeli işçi çalıştırma konusundaki hareketlerini değerlendirdiğimizde, burjuvazinin bu yöntemleri günden güne daha da sık tercih edeceğini öngörmemiz mümkündür. Dolayısıyla sendikaların da bu alanlara yönelik müdahale araçları geliştirmeleri gerekmektedir. Bu sorundan kaçınmak sendikaların içinde bulunduğu krizi daha da derinleştirmekten başka bir sonuca yol açmayacaktır.
Bilindiği üzre çalışma alanlarında sendikalaşmanın önü özellikle sözleşmeli olan ve taşeronlarda çalışanlar açısından, bazen hukuksal bazen de fiili olarak pek çok noktada tıkanmaktadır. Geçtiğimiz yıllarda pek çok işlikte ve işkolunda işçi hareketleri ortaya çıkmış ve bir takım kazanımlar elde edilmiştir. Bu ileri hareketi mutlak bir sendikalaşma ve hak kazanma zaferiyle sonuçlandırmak için konfederasyonların bu süreçlere daha bütünsel yaklaşması ve tümleşik bir örgütlenme vizyonuyla hareket etmesi gerekmektedir.
Her şeyden önce yeni örgütlenen bu tip alanlarda sendikal süreç yasallık tartışmasına boğulmamalıdır. Burjuvazi ve devletin, sendikanın yasallığı üzerinden yürüttüğü tartışma aracılığıyla pek çok zaman işçi sınıfı aleyhinde hız ve hareket kabiliyeti kazandığı aşikardır. Sendikalaşma süreçlerinde konfederasyon bir yandan yasallaşma sürecini hukuk bürosu aracılığıyla takip etmeli, diğer yandan da bu tip alanlar için bir sendika öncesi örgütlenme formu tanımlamalıdır.
Sendika öncesi örgütlenme formu sayesinde, zaten uzun süreceği bilinen hukuksal süreçlerin konfederatif katılıma engel olmasının önüne geçilebilir. Bu form sayesinde hem örgütlenilen alanlardaki işçilere yönelik bir meşrulaşma zemini ortaya koyulabilir, hem de sendikanın ana aygıtları fiilen kurulup işletilmeye başlatılabilir. Sendika öncesi örgütlenme formunda konfederasyonun örgütlenme kurumundan olan personelin danışmanlığı ve yönlendiriciliği öncü işçilere temel sendika donanımı vermek açısından da önem kazanmaktadır.
Sendika öncesi örgütlenme formunun kanunen oluşturulabileceği yapılar derneklerdir. Dernekler Yasası’nın sağladığı görece rahatlık bu alanlarda mücadele yürütmeye niyetli işçiler tarafından yer yer başarılı şekilde kullanılmaktadır. Yapılan bu çalışmaları daha ileri bir noktaya getirmenin yolu, sendikalaşmanın an itibariyle mümkün olmadığı alanlarda konfederasyon desteğiyle dernekleşmeye gitmek ve bu dernekleşme sürecini sendikalaşmayla sonuçlandırmaktır. Sendika öncesi örgütlenme vazifesi gören dernekler konfederasyonlarda ve sendikalarda belirli düzeylerde söz söyleyebilme, temsilci gönderebilme hakkına sahip olmalıdır. Bu hareketin yasallıkla bağdaşmayacağı savlanabilir, fakat unutulmamalı ki pek çok hak da süreç içerisinde mücadele ederek kazanılmıştır.
Bu tip fiili bir uygulamaya gitmek hem bu alanlardaki işçilerin konfederasyon ve sendikayla daha organik bağlar kurmasını sağlayacak, hem de sendikaların ve konfederasyonların yeni alanlara dair daha net bir vizyona sahip olmasını sağlayacaktır. Derneklerle kurulan organik bağlar sayesinde bilgi akışı da daha sağlıklı gerçekleştirilecektir. Sağlıklı veri akışı sayesinde dernekler konfederasyonun bu alanlardaki gözü kulağı gibi işlevlenebilecektir.
Bu tip alanlarda konfederasyon hem dernekleşmeyi desteklemeli, hem de hukuk kurumu aracılığıyla hukuki sürecin bir an önce işçiler lehinde sonuçlanmasına çalışmalıdır. Yine konfederasyona bağlı örgütlenme kurumu dernek üyelerine temel sendikal formasyonu vermeli; işçileri hukuken o an itibariyle olamasa da fiilen örgütlemelidir. Fiili örgütlenme durumu sendikalara yönelik bir ön-üyelik formu içerisine oturtulabilir. Benzer şekilde sendika öncesi örgütlenme işlevi gören dernekler konfederasyonun güdümünde bir dernekler federasyonu çatısı altına toplanabilir. Bu dernekler federasyonu sayesinde benzer süreçleri yaşayan derneklerin birbirleriyle her türlü bilgi ve deneyim aktarımında bulunması sağlanabilir.
Sendikal krizin en önemli sebeplerinden birisi sendikalardaki bürokratlaşma eğilimleriyle birlikte fiili örgütlenme süreçlerinin büyük ölçüde azalmasıdır. Unutulmamalıdır ki hukuki süreçler büyük ölçüde burjuvazi tarafından, yine burjuvaziye yarayacak şekilde kurgulanmıştır. Dolayısıyla sendikal krizi aşmanın yolu hukuki sürecin yarattığı tıkanıklıktan kurtulmaktan ve fiilen örgütlenmeyi yeniden hatırlamaktan geçmektedir.
Özet:
- Sendika öncesi örgütlenme formu tanımlanmalıdır.
- Sendika öncesi örgütlenme formunun kanunen oluşturulabileceği yapılar an itibariyle derneklerdir.
- Sendika öncesi örgütlenme vazifesi gören dernekler konfederasyonlarda ve sendikalarda belirli düzeylerde söz söyleyebilme, temsilci gönderebilme hakkına sahip olmalıdır.
- Dernekler konfederasyonun yeni örgütlenilen alanlardaki gözü kulağı gibi işlevlendirilmelidir.
- Konfederasyona bağlı örgütlenme kurumu dernek üyelerini her halükarda fiilen örgütlemelidir.
- Fiili örgütlenme durumu sendikalara yönelik bir ön-üyelik formu içerisine oturtulabilir.
- Sendika öncesi örgütlenme işlevi gören dernekler konfederasyonun güdümünde bir dernekler federasyonu çatısı altına toplanabilir.
